Kỷ nguyên của những lỗ hổng số
Chúng ta đang sống trong một thời đại mà dữ liệu trở thành tài sản quý nhất, nhưng cũng dễ tổn thương nhất. Những vụ rò rỉ thông tin không còn bắt đầu bằng những cuộc tấn công ồn ào, mà âm thầm diễn ra từ bên trong qua những tài khoản yếu, những cấu hình sai, hay một cú nhấp chuột vô tình. Theo Báo cáo Fortinet Global Threat Landscape 2025, số lượng thông tin đăng nhập bị đánh cắp và rao bán trên dark web đã tăng 42% chỉ trong vòng một năm. Điều này cho thấy tội phạm mạng đã thay đổi chiến thuật: thay vì tấn công trực diện vào tường lửa, chúng tìm cách “lách” qua những cánh cửa vô tình mở sẵn lỗi con người, hệ thống chưa được cập nhật, hoặc quy trình bảo mật bị bỏ ngỏ. Trước thực tế đó, các cơ quan quản lý trên toàn cầu đang phản ứng bằng những quy định chặt chẽ hơn về bảo mật dữ liệu cá nhân.
Trong đó, Quy định chung về bảo vệ dữ liệu (GDPR) của Liên minh châu Âu là một trong những bộ luật toàn diện và có ảnh hưởng lớn nhất, định hình lại cách tổ chức trên toàn thế giới thu thập, lưu trữ và bảo vệ dữ liệu. Tuân thủ quy định không chỉ là để tránh bị phạt mà còn là minh chứng cho uy tín và năng lực quản trị của doanh nghiệp trong kỷ nguyên số.
Hiểu đúng về GDPR và tầm quan trọng của nó
GDPR, có hiệu lực từ tháng 5 năm 2018, được thiết kế nhằm bảo vệ dữ liệu cá nhân của công dân Liên minh châu Âu. Nó đã thay đổi căn bản cách doanh nghiệp tiếp cận vấn đề an ninh thông tin, yêu cầu tổ chức phải chủ động đánh giá rủi ro, duy trì quy trình bảo vệ liên tục, và áp dụng công nghệ hiện đại để ngăn ngừa vi phạm.
Tuân thủ GDPR không phải là hành động “một lần cho xong” mà là một quá trình liên tục. Doanh nghiệp cần định kỳ đánh giá, giám sát, cập nhật biện pháp an toàn, đồng thời chuẩn bị sẵn kịch bản phản ứng nhanh khi xảy ra sự cố rò rỉ dữ liệu.
Nguyên tắc cốt lõi của GDPR
-
- Tính hợp pháp: Mọi hoạt động xử lý dữ liệu phải có cơ sở pháp lý rõ ràng, chẳng hạn như sự đồng ý của người dùng, thực hiện hợp đồng, nghĩa vụ pháp lý hoặc lợi ích hợp pháp.
- Tính công bằng: Dữ liệu phải được xử lý một cách công bằng, không gây hiểu lầm hoặc tổn hại đến chủ thể dữ liệu.
- Tính minh bạch: Cá nhân phải được thông báo rõ ràng về cách thức và lý do dữ liệu của họ được sử dụng. Điều này bao gồm thông tin về đơn vị kiểm soát dữ liệu, mục đích xử lý, thời gian lưu trữ dữ liệu và các quyền của họ.
Dữ liệu cá nhân phải được thu thập vì những mục đích cụ thể, rõ ràng và hợp pháp. Dữ liệu không được sử dụng theo cách không phù hợp với các mục đích ban đầu đã xác định. Chỉ thu thập những dữ liệu cần thiết và liên quan đến mục đích đã nêu. Tránh việc thu thập hoặc lưu trữ nhiều dữ liệu hơn mức cần thiết.
Dữ liệu chỉ nên được lưu trữ trong thời gian cần thiết để phục vụ mục đích đã định. Việc lưu trữ lâu hơn chỉ được phép khi phục vụ lợi ích công cộng, nghiên cứu khoa học hoặc lịch sử, hoặc mục đích thống kê với các biện pháp bảo vệ phù hợp.
Dữ liệu cá nhân phải chính xác và được cập nhật thường xuyên. Cần thực hiện các bước hợp lý để chỉnh sửa hoặc xóa dữ liệu không chính xác một cách kịp thời.
Dữ liệu phải được xử lý một cách an toàn để ngăn chặn truy cập trái phép, mất mát hoặc hư hại. Điều này bao gồm việc áp dụng các biện pháp kỹ thuật và tổ chức phù hợp, được gọi là “bảo mật theo thiết kế và mặc định”.
Đơn vị kiểm soát dữ liệu có trách nhiệm tuân thủ đầy đủ sáu nguyên tắc nêu trên và phải có khả năng chứng minh việc tuân thủ đó. Điều này bao gồm:
-
- Ghi chép lại các hoạt động xử lý dữ liệu
- Triển khai các chính sách bảo vệ dữ liệu
- Đào tạo nhân viên về quyền riêng tư dữ liệu
- Đánh giá rủi ro: Thường xuyên đánh giá các rủi ro liên quan đến dữ liệu cá nhân và thực hiện các biện pháp giảm thiểu rủi ro.
Biện pháp bảo mật doanh nghiệp cần áp dụng theo GDPR
Để đáp ứng yêu cầu của GDPR, các tổ chức cần triển khai các biện pháp kỹ thuật và quy trình quản trị phù hợp, bao gồm:
-
- Mã hóa dữ liệu cá nhân (Encryption) nhằm ngăn truy cập trái phép.
- Phân quyền truy cập (Access Control) theo vai trò và chức năng.
- Ẩn danh hoặc che thông tin nhạy cảm (Data Masking) khi chia sẻ.
- Kiểm toán định kỳ (Audit) để đảm bảo tính tuân thủ.
- Thông báo vi phạm (Breach Notification) trong vòng 72 giờ kể từ khi phát hiện sự cố.
Bài học thực tế: khi dữ liệu không còn là chuyện nội bộ GDPR đã dẫn đến nhiều án phạt kỷ lục trên toàn cầu, khiến ngay cả các tập đoàn công nghệ lớn nhất cũng phải thay đổi. Và thông điệp rất rõ ràng: mất dữ liệu không chỉ gây thiệt hại tài chính mà còn đánh mất niềm tin và danh tiếng.
Khung pháp lý về bảo vệ dữ liệu cá nhân tại Việt Nam
Từ ngày 1/1/2026, Luật Bảo vệ Dữ liệu Cá nhân (PDPL) chính thức có hiệu lực, thay thế Nghị định 13/2023/NĐ-CP.
Đây là bộ luật đầu tiên của Việt Nam được xây dựng riêng cho việc bảo vệ dữ liệu cá nhân, đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc bảo vệ quyền riêng tư và tăng cường an ninh mạng quốc gia. Luật PDPL không chỉ tham chiếu nhiều nguyên tắc của GDPR châu Âu, mà còn được điều chỉnh để phù hợp với thực tiễn quản trị, pháp lý và an ninh tại Việt Nam.
Những điểm nổi bật của PDPL:
-
- Phạm vi điều chỉnh rộng, bao gồm cả lĩnh vực việc làm, trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu sinh trắc học.
- Doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) được gia hạn tối đa 5 năm cho các nghĩa vụ như đánh giá tác động dữ liệu hoặc bổ nhiệm Nhân sự Bảo vệ Dữ liệu (DPO).
- Báo cáo sự cố cho Bộ Công an (MPS) trong vòng 72 giờ nếu xảy ra rò rỉ hoặc nguy cơ gây thiệt hại.
- Phạm vi áp dụng ngoài lãnh thổ, bao gồm cả các tổ chức nước ngoài xử lý dữ liệu của công dân Việt Nam.
- Nguyên tắc đồng ý chặt chẽ hơn so với GDPR chỉ ngoại lệ cho các trường hợp bảo vệ an ninh quốc gia hoặc xử lý rủi ro khẩn cấp.
- Đánh giá tác động dữ liệu (DPIA) là bắt buộc với mọi hoạt động xử lý và chuyển dữ liệu xuyên biên giới, phải gửi báo cáo cho MPS trong 60 ngày.
- Mức phạt: có thể lên đến 5% doanh thu năm trước cho vi phạm xuyên biên giới, hoặc 3 tỷ đồng (~120.000 USD) cho các hành vi khác.
Các biện pháp an ninh mạng trọng yếu để tuân thủ PDPL
Ngăn dữ liệu nhạy cảm bị sao chép, chia sẻ hoặc rò rỉ ra ngoài hệ thống.
Giám sát liên tục và cách ly thiết bị nghi nhiễm trước khi sự cố lan rộng.
Xác định rõ vai trò, quy trình và luồng thông tin khi xảy ra vi phạm dữ liệu.
Theo dõi hoạt động truy cập và phát hiện hành vi bất thường trước khi trở thành thảm họa dữ liệu.
Biến tuân thủ thành lợi thế cạnh tranh
Tại ITM, chúng tôi giúp doanh nghiệp biến tuân thủ thành năng lực cốt lõi từ việc quản lý rủi ro đến xây dựng niềm tin số. Các chương trình Tuân thủ và Bảo vệ Dữ liệu của ITM giúp doanh nghiệp hiểu và thực thi các quy định phức tạp như GDPR và PDPL Việt Nam thông qua giải pháp thực tế, rõ ràng và hiệu quả.
ITM đồng hành cùng doanh nghiệp để:
-
- Phát hiện sớm rủi ro qua giám sát theo thời gian thực.
- Ngăn ngừa và kiểm soát rò rỉ dữ liệu trước khi thành vi phạm.
- Nâng cao năng lực quản trị dữ liệu minh bạch, sẵn sàng kiểm toán.
- Trang bị kỹ năng cho đội ngũ trong quản lý và xử lý dữ liệu nhạy cảm.
- Xây dựng năng lực phục hồi số bền vững qua đào tạo và phòng ngừa chủ động.
- Bảo vệ dữ liệu cá nhân không chỉ là tuân thủ pháp luật mà là bảo vệ niềm tin và uy tín doanh nghiệp.
Hãy hợp tác cùng ITM để kiến tạo một tổ chức an toàn, chủ động và sẵn sàng cho tương lai số.
