Điều khiến những sự cố này trở nên đáng lo ngại hơn chính là việc những sai lầm cơ bản đằng sau chúng lại rất phổ biến. Hết lần này đến lần khác, các công ty phát hiện rằng họ đã bỏ qua những biện pháp bảo vệ cơ bản giống hệt như vô số tổ chức khác cũng đã không thực hiện. Hiện nay, chi phí trung bình toàn cầu cho một vụ rò rỉ dữ liệu đã tăng lên 4,44 triệu USD cho mỗi sự cố chưa bao gồm thiệt hại về uy tín, các khoản phạt pháp lý, và thời gian ngừng hoạt động có thể làm tê liệt doanh nghiệp trong nhiều tháng.
Trong kỷ nguyên số ngày nay, công nghệ mang lại cho doanh nghiệp nhiều sức mạnh và tiềm năng hơn bao giờ hết. Với những công cụ và chiến lược phù hợp, công ty có thể phát triển nhanh hơn, làm việc thông minh hơn, và phục vụ khách hàng tốt hơn. Điều này mang lại vô vàn cơ hội, nhưng đồng thời cũng mở ra cánh cửa cho những rủi ro chưa từng có.
Nhiều lãnh đạo doanh nghiệp chỉ nhận ra sự mong manh trong hoạt động của mình sau khi một cuộc tấn công mạng xảy ra khi mà đã quá muộn: dữ liệu nhạy cảm bị khóa hoặc đánh cắp, uy tín bị tổn hại, và chi phí khắc phục tăng vọt ngoài tầm kiểm soát. Học hỏi từ trải nghiệm của người khác chính là cách để xây dựng hệ thống phòng thủ mạnh mẽ hơn và kiến tạo một tương lai an toàn, bền vững hơn cho tất cả mọi người.
1. Bỏ những “điểm mù” trong tư duy
Họ đã nghĩ gì trước khi bị tấn công?
-
- Bỏ qua yếu tố con người – Tường lửa và antivirus không đủ. Nếu đội ngũ của bạn không được đào tạo để nhận diện phishing và lừa đảo, công nghệ cũng không thể bảo vệ bạn, bởi lỗi con người vẫn là cách số 1 mà kẻ tấn công lợi dụng để xâm nhập.
- Nghĩ rằng “Chúng tôi quá nhỏ để trở thành mục tiêu” – Tội phạm mạng không quan tâm đến quy mô công ty bạn, chúng chỉ quan tâm đến việc xâm nhập dễ hay khó. Vì vậy, hacker thường chọn các doanh nghiệp nhỏ hơn, vốn thường có hệ thống bảo mật yếu hơn và dễ bị tấn công.
- Không có kế hoạch ứng phó sự cố – Các công ty vận hành mà không có kế hoạch phản ứng sự cố rõ ràng sẽ đối mặt với nguy cơ trì hoãn nghiêm trọng và mắc lỗi tốn kém khi bị tấn công, do đội ngũ phải loay hoay ứng phó mà không có quy trình định sẵn.
- Nghĩ rằng an ninh mạng quá tốn kém – Nhiều doanh nghiệp xem bảo mật như một khoản chi phí tùy chọn, một thứ xa xỉ không thể chi trả, thay vì nhìn nhận đó là điều bắt buộc để bảo vệ hoạt động.
Theo Báo cáo “Cost of a Data Breach” của IBM, chi phí trung bình cho một vụ rò rỉ dữ liệu trong năm 2025 là 4,44 triệu USD. Con số này khổng lồ nếu so với chi phí thấp hơn rất nhiều cho những bước chủ động như đào tạo nhân viên, sử dụng công cụ bảo mật, hoặc xây dựng kế hoạch phản ứng sự cố, kế hoạch sao lưu và khôi phục. Tiết kiệm chi phí cho bảo mật hôm nay có thể dẫn đến thiệt hại tài chính lớn hơn nhiều và những rắc rối không đáng có khi một cuộc tấn công xảy ra.
2. Học hỏi và nâng cao nhận thức về tấn công mạng
Tội phạm mạng không ngừng thay đổi chiến thuật sử dụng phishing, ransomware, và kỹ thuật lừa đảo xã hội để khai thác những khoảng trống kiến thức. Nếu không có nhận thức thường xuyên, nhân viên sẽ không nhận ra dấu hiệu cảnh báo hoặc hiểu cách một cuộc tấn công diễn ra. Sự thiếu hiểu biết dẫn đến phản ứng chậm chạp, thiệt hại lớn hơn và bỏ lỡ cơ hội ngăn chặn vi phạm ngay từ đầu.
Ví dụ:
-
- Malware: phần mềm độc hại.
- Ransomware: một dạng malware, mã hóa file, dữ liệu mạng hoặc cloud để chiếm quyền kiểm soát hệ thống, khóa người dùng cho đến khi trả tiền chuộc.
- Phishing: sử dụng email, tin nhắn, SMS hoặc website giả mạo nguồn đáng tin cậy để lấy thông tin.
- DDoS: tấn công từ chối dịch vụ phân tán, nhắm vào server, dịch vụ hoặc mạng để làm gián đoạn lưu lượng, khiến người dùng hợp pháp không thể truy cập.
- APT (Advanced Persistent Threats): thiết lập sự hiện diện trái phép lâu dài trong mạng nhằm thu thập dữ liệu nhạy cảm hoặc làm gián đoạn hoạt động.
Học hỏi từ sự cố thực tế, nghiên cứu mô hình tấn công và cập nhật xu hướng an ninh mạng không chỉ là nhiệm vụ của IT mà còn là trách nhiệm lãnh đạo. Khi lãnh đạo hiểu rõ rủi ro, bước tiếp theo là phải đầu tư vào đào tạo nhân viên. Một đội ngũ được trang bị kiến thức không chỉ hữu ích mà còn thiết yếu. Nhân viên biết cách nhận diện email đáng ngờ, tránh hành vi rủi ro, và tuân thủ quy trình bảo mật sẽ trở thành tuyến phòng thủ đầu tiên chống lại tấn công, xây dựng văn hóa an ninh trong toàn tổ chức.
3. Củng cố bảo mật Endpoint
Các thiết bị đầu cuối (laptop, desktop, smartphone) là điểm xâm nhập phổ biến nhất. Nếu không có bảo vệ đúng cách, chỉ một thiết bị bị xâm nhập có thể mở đường cho malware, ransomware và đánh cắp thông tin đăng nhập trên toàn hệ thống.
Để giảm thiểu rủi ro này, doanh nghiệp cần một phương pháp bảo mật nhiều lớp, kết hợp phòng ngừa, phát hiện và phản ứng nhanh. Cách tiếp cận này sẽ bảo vệ thiết bị, hạn chế phần mềm không đáng tin và bảo mật tài khoản:
-
- Triển khai công nghệ bảo mật tiên tiến với phát hiện dựa trên chữ ký và hành vi.
- Giám sát hoạt động khả nghi (ví dụ: leo thang đặc quyền, thay đổi file bất thường) để phát hiện mối đe dọa theo thời gian thực.
- Sử dụng allowlisting, denylisting để chỉ cho phép ứng dụng an toàn đã phê duyệt chạy, đồng thời chặn tự động các phần mềm trái phép hoặc rủi ro cao.
- Thường xuyên cập nhật danh sách cho phép và chặn để phù hợp với nhu cầu kinh doanh và mối đe dọa mới.
- Yêu cầu MFA cho hệ thống quan trọng (email, VPN, dịch vụ cloud, tài khoản quản trị) để tăng thêm lớp bảo mật.
4. Sử dụng Mạng Riêng Ảo (VPN)
Mỗi lần bạn truy cập internet, hoạt động của bạn đều để lại dấu vết gắn với địa chỉ IP của thiết bị. Điều này đặc biệt nguy hiểm khi dùng Wi-Fi công cộng hoặc không bảo mật, nơi hacker có thể chặn dữ liệu nhạy cảm như lịch sử duyệt web, thông tin cá nhân, thậm chí cả vị trí.
VPN hoạt động như một cổng bảo mật giữa thiết bị và internet. Nó che giấu địa chỉ IP bằng cách chuyển lưu lượng qua máy chủ an toàn, khiến hoạt động trực tuyến khó bị theo dõi. Quan trọng hơn, VPN tạo ra một “đường hầm” được mã hóa để bảo vệ toàn bộ dữ liệu truyền tải khỏi con mắt dòm ngó.
5. Triển khai bảo mật Email
Phishing là vector tấn công phổ biến và nguy hiểm nhất, được dùng để đánh cắp thông tin, phát tán malware và lừa nhân viên. Vì email là “cửa ngõ” chính của tổ chức, bảo mật nó là điều bắt buộc.
Các cuộc tấn công phishing ngày càng tinh vi và không một giải pháp đơn lẻ nào có thể ngăn chặn hết. Doanh nghiệp cần chiến lược bảo mật email kết hợp công nghệ, quy trình và nâng cao nhận thức người dùng:
-
- Sử dụng bộ lọc email tiên tiến phát hiện liên kết độc hại, file đính kèm và domain giả mạo.
- Bật các giao thức DMARC, SPF, DKIM để ngăn chặn giả mạo domain.
- Tổ chức đào tạo và mô phỏng phishing thường xuyên cho nhân viên.
- Khuyến khích nhân viên báo cáo email đáng ngờ thay vì bỏ qua.
- Thực thi MFA trên tài khoản email để giảm thiểu tác hại khi thông tin bị đánh cắp.
6. Bảo mật nhiều lớp – Defense in Depth (DiD)
Khái niệm “Phòng thủ nhiều lớp” bắt nguồn từ chiến lược quân sự thời trung cổ xây nhiều lớp phòng thủ cho lâu đài để làm chậm và suy yếu kẻ tấn công. Trong an ninh mạng, nguyên tắc này vẫn còn nguyên giá trị.
Thay vì chỉ dựa vào tường lửa hoặc antivirus, DiD áp dụng nhiều lớp bảo vệ khác nhau mỗi lớp chống lại một dạng tấn công và bù đắp điểm yếu của các lớp khác. Bao gồm: bảo mật endpoint, giám sát mạng, kiểm soát truy cập, mã hóa, đào tạo người dùng, v.v.
Chiến lược này đảm bảo khả năng phòng thủ rộng hơn, bền vững hơn. Lãnh đạo cần hiểu rằng bảo mật không nằm ở một công cụ hoàn hảo, mà là hệ thống nơi các lớp phòng thủ bổ trợ lẫn nhau.
7. Giữ hệ thống luôn cập nhật với Patch Management
Nhiều doanh nghiệp vẫn xem nhẹ cập nhật phần mềm và firmware, đặc biệt là với thiết bị mạng. Tư duy lạc hậu này tạo ra lỗ hổng nghiêm trọng. Hacker liên tục quét internet để tìm phần mềm lỗi thời và lỗ hổng chưa vá.
Lãnh đạo cần nhận thức rằng trì hoãn cập nhật đặt toàn bộ tổ chức vào rủi ro. Khi tầm quan trọng đã rõ, bước tiếp theo là đảm bảo tất cả thiết bị mạng được cập nhật định kỳ, đồng thời luôn sao lưu cấu hình trước khi thay đổi.
-
- Áp dụng bản vá ngay khi có, đặc biệt với lỗ hổng nghiêm trọng.
- Tự động hóa triển khai bản vá trên hệ điều hành và ứng dụng.
- Duy trì danh mục toàn bộ phần cứng, phần mềm để tránh bỏ sót.
- Lên lịch bảo trì định kỳ để giảm gián đoạn.
8. Xây dựng Chiến lược Backup & Recovery mạnh mẽ (Quy tắc 3-2-1)
Một chiến lược sao lưu vững chắc đảm bảo dữ liệu và hệ thống có thể khôi phục nhanh chóng sau tấn công mạng, xóa nhầm hoặc sự cố phần cứng. Quy tắc 3-2-1: giữ 3 bản sao dữ liệu (1 bản chính + 2 bản sao), lưu trên 2 loại phương tiện khác nhau, và ít nhất 1 bản ngoài site.
-
- Áp dụng quy tắc 3-2-1 cho dữ liệu quan trọng.
- Sử dụng sao lưu bất biến (immutable backup).
- Cách ly sao lưu khỏi hệ thống sản xuất.
- Kiểm tra khôi phục định kỳ.
- Tự động hóa sao lưu theo khối lượng dữ liệu doanh nghiệp.
9. Tập trung vào Ngăn ngừa rò rỉ dữ liệu (DLP)
Dữ liệu nhạy cảm có thể bị rò rỉ do sai sót, bất cẩn hoặc mối đe dọa nội bộ. Data Loss Prevention (DLP) là giải pháp chủ động, áp đặt chính sách xử lý dữ liệu để bảo vệ thông tin quan trọng. Nó giám sát và kiểm soát cách dữ liệu được truy cập, sử dụng, truyền đi dù bởi nhân viên, hệ thống hay kết nối bên ngoài.
-
- Kiểm soát theo ngữ cảnh: xem ai làm gì, khi nào, bằng cách nào.
- Kiểm soát theo nội dung: quét dữ liệu thực tế (ví dụ: số thẻ tín dụng, thông tin cá nhân) và chặn truyền tải rủi ro.
Lãnh đạo cần xem DLP là điều bắt buộc, không phải tuỳ chọn. Nó bảo vệ dữ liệu nhạy cảm, đảm bảo tuân thủ pháp lý và xây dựng niềm tin với khách hàng, đối tác.
Vì sao cần biết trước khi bị tấn công
Sau mỗi vụ rò rỉ lớn, các lãnh đạo thường hối tiếc: “Giá như chúng tôi làm điều này sớm hơn.” Khi tấn công đã thành công, không còn là phòng ngừa, mà là kiểm soát thiệt hại, khắc phục tốn kém và xây dựng lại niềm tin.
Áp dụng các biện pháp này ngay hôm nay không chỉ bảo vệ hệ thống, mà còn gìn giữ niềm tin khách hàng, duy trì hoạt động liên tục và tránh thiệt hại tài chính cũng như uy tín kéo dài nhiều năm.
Củng cố an ninh mạng trước cuộc tấn công tiếp theo
Mọi vụ tấn công đều bắt đầu từ một lỗ hổng nhỏ. Một thiết bị không khóa, một bản vá bị bỏ qua, hoặc một email phishing bị lỡ chỉ cần thế để hacker xâm nhập. Hành động sớm sẽ đóng chặt những cánh cửa trước khi chúng kịp gõ.
Điều quan trọng: nhận thức an ninh mạng không phải nỗ lực một lần mà là trách nhiệm liên tục. Khi lãnh đạo cam kết học hỏi thường xuyên và đào tạo đội ngũ toàn diện, toàn bộ tổ chức sẽ mạnh mẽ, thông minh và bền vững hơn.
Đồng hành cùng ITM để có giải pháp bảo mật chuẩn Doanh nghiệp
Với ITM, bạn có một đối tác tin cậy giúp bạn luôn đi trước mối đe dọa với:
-
- Giám sát 24/7 và phát hiện dựa trên AI
- Ứng phó sự cố cực nhanh, do chuyên gia dẫn dắt
- Khung bảo mật thiết kế riêng cho mục tiêu kinh doanh
Khả năng phục hồi của bạn bắt đầu từ đây.
Hãy để ITM giúp bạn xây dựng một môi trường làm việc an toàn, thông minh và sẵn sàng cho tương lai nơi cả dữ liệu và con người đều được bảo vệ.
