Nhận Biết Lừa Đảo Qua Video Và Giả Mạo Giọng Nói

Deepfake: Khi “Tai Nghe Mắt Thấy” Không Còn Là “Chính Xác”

Deepfake là video hoặc hình ảnh do AI tạo ra. Chúng khiến người thật nói hoặc làm điều họ chưa từng làm. Công nghệ này ngày càng chân thực và khó phát hiện.

Deepfake lừa đảo thường xuất hiện dưới dạng:

• • Video giả mạo CEO yêu cầu chuyển tiền khẩn cấp.
  • Tin tức giả mạo thao túng dư luận.
  • Cuộc gọi video giả danh đối tác, khách hàng, hoặc người thân.

Làm sao để bảo vệ bản thân? Bạn không cần là chuyên gia công nghệ. Bạn chỉ cần cảnh giác và đặt câu hỏi đúng:

1. Nội dung này có đánh vào cảm xúc của bạn?

Deepfake độc hại luôn kích thích cảm xúc – sợ hãi, hào hứng, khẩn cấp – để bạn hành động trước khi suy nghĩ. Khi gặp nội dung khiến bạn cảm xúc dâng trào, hãy dừng lại. Hỏi:

• • “Nó được tạo ra để làm gì?”
  • “Ai được lợi khi tôi tin hoặc chia sẻ?” Tìm kiếm nhanh: [tên sản phẩm/đối tượng] + “lừa đảo” – thường lộ ngay.

2. Phát hiện điều bất thường

Dù công nghệ tốt đến đâu, deepfake vẫn để lại dấu vết nhỏ:

• Mắt nháy lạ, miệng không khớp lời.
• Biểu cảm khuôn mặt hơi cứng, ánh sáng/góc bóng không tự nhiên.
• Giọng nói AI nghe “phẳng”, ngắt quẹo, giọng không đồng đều.

Trực giác mách bảo “có gì đó sai” – hãy tin nó. Con người giỏi nhận ra chi tiết nhỏ không khớp.

3. Kiểm tra nguồn gốc

Deepfake hiếm khi đến từ nguồn uy tín. Chúng thường lan truyền qua:

• • Tài khoản ẩn danh.
  • Website lạ.
  • Tin nhắn riêng không rõ tác giả.

Nội dung thật luôn có: ngày đăng, tên tác giả, liên kết chính thức.

4. Kiểm tra chéo – Câu chuyện có xuất hiện ở nơi khác?

Tin thật được nhiều nguồn uy tín xác nhận, cùng chi tiết (tên, ngày, địa điểm). Tin giả chỉ tồn tại ở một nơi – bài đăng mạng xã hội, nhóm chat kín. Tin thật để lại dấu vết – tin giả trốn trong bóng tối.

5. Khi chú thích nói dối

Đôi khi video thật – nhưng chú thích giả. Ví dụ: Video biểu tình cũ được đăng lại với chú thích “xảy ra hôm qua ở nơi khác”. → Kiểm tra ngày đăng đầu tiên, nguồn gốc video. Nếu không khớp → đây là thao túng.

6. Hình ảnh thật – Yêu cầu giả

Tin tặc thường tái sử dụng ảnh cũ từ sự kiện không liên quan. Bạn có thể kiểm tra bằng tìm kiếm ngược hình ảnh trên trình duyệt. Nếu cùng ảnh xuất hiện ở bài viết cũ hoặc tiêu đề khác → đây là ảnh bị lạm dụng.

Vishing & Sao chép Giọng nói: Đừng Tin Mọi Thứ Bạn Nghe

Phishing qua email đã quá quen thuộc. Nhưng vishing (lừa đảo qua điện thoại) đang âm thầm trở thành mối đe dọa nguy hiểm nhất. Và AI đã khiến nó thuyết phục hơn bao giờ hết.

Hãy tưởng tượng: Bạn nhận cuộc gọi từ giọng nói của sếp hoặc con cái, yêu cầu giúp đỡ khẩn cấp. Giọng nói giống hệt – cùng tông, cùng cách nói, cùng cách dùng từ. Bạn không nghi ngờ. Bạn chuyển tiền ngay. Nhưng đó không phải người thật. Đó là bản sao kỹ thuật số.

Đây chính là vishing – phiên bản hiện đại của lừa đảo truyền thống. Chỉ với vài giây ghi âm, AI có thể sao chép giọng nói của bất kỳ ai.

Những câu nói điển hình trong vishing:

• • “Tôi đang ở bệnh viện, chuyển tiền gấp để làm xét nghiệm.”
  • “Có khoản thanh toán khẩn, cần xử lý ngay lập tức.”

Điều mới: Sao chép giọng nói bằng AI

Vishing hiện đại không chỉ là kẻ giả danh. Tin tặc thu thập mẫu giọng từ YouTube, podcast, hoặc mạng xã hội. Chúng tạo ra giọng nói giống hệt, bao gồm cả cảm xúc, ngữ điệu, và cách nhấn nhá.

Giọng quen không có nghĩa là an toàn

Chỉ vì giọng nói quen thuộc không có nghĩa là thật. Nếu ai đó yêu cầu tiền, mã, hoặc thông tin cá nhân – dừng lại và xác minh qua kênh khác.

Yêu cầu khẩn cấp là chiêu trò thao túng

Hầu hết vishing dựa vào cảm giác khẩn cấp. Người gọi nhấn mạnh:

• • “Tài khoản sẽ bị khóa nếu không hành động ngay.”
  • “Người thân đang gặp nguy hiểm.”
  • “Khoản thanh toán quan trọng phải hoàn tất hôm nay.”

Cảm giác hoảng loạn là có chủ đích. Tổ chức thật không bao giờ yêu cầu thanh toán tức thì hoặc thông tin nhạy cảm qua điện thoại. Khi bị thúc ép → đó là dấu hiệu cảnh báo.

Cách xác minh an toàn

Nếu cuộc gọi đáng nghi:

• • Không trả lời ngay.
  • Liên hệ lại qua số chính thức (từ danh bạ, website công ty).
  • Không gọi lại số do người gọi cung cấp – có thể dẫn về tin tặc.

Tạo “từ mã an toàn” cho gia đình/doanh nghiệp của mình

Nhiều gia đình và công ty thiết lập một cụm từ bí mật chỉ người thân tin cậy biết. Khi ai đó gọi giả danh, yêu cầu nói từ mã → lập tức lộ diện.

Không chia sẻ thông tin nhạy cảm qua điện thoại

Tổ chức hợp pháp không bao giờ yêu cầu:

• • Mật khẩu
  • Mã OTP
  • Thông tin tài khoản Nếu có → cúp máy ngay. Đây là vishing.

Luôn tò mò, luôn nghi ngờ

Deepfake và vishing cho thấy AI có thể bị vũ khí hóa để thao túng niềm tin. Chúng không chỉ nhắm vào hộp thư – mà nhắm vào bản năng của bạn.

Nhưng nhận thức là vũ khí mạnh nhất. Bạn không cần là chuyên gia an ninh mạng. Bạn chỉ cần:

• • Chậm lại
  • Đặt câu hỏi
  • Xác minh trước khi tin

Dù là video, hình ảnh, hay cuộc gọi – nếu có gì đó không ổn, thì chắc chắn có vấn đề. Bạn có thể phát hiện lừa đảo trước khi nó cướp tiền, dữ liệu, hoặc làm tổn hại đến uy tín, danh tiếng của mình.

Sự nhận thức của con người luôn là Tường lửa mạnh nhất

Chúng ta thường nghĩ công nghệ bảo vệ chúng ta – tường lửa, phần mềm diệt virus, mã hóa. Nhưng đằng sau mỗi cú click, mỗi quyết định, vẫn là một con người.

Công nghệ phát hiện mối đe dọa. Nhưng con người là tuyến phòng thủ đầu tiên và cuối cùng.

Mỗi deepfake, mỗi giọng nói giả, mỗi chiêu trò cảm xúc đều nhắm vào niềm tin của bạn. Công nghệ có thể đánh lừa giác quan. Chỉ bạn mới có thể đặt câu hỏi khi điều gì đó sai.

Tin tặc nhắm vào cảm xúc vì họ biết nhận thức thường là điểm yếu nhất. Nhưng nhận thức cũng có thể là sức mạnh lớn nhất. Khi chúng ta chậm lại, đặt câu hỏi, và xác minh nguồn – chúng ta phá vỡ chuỗi thao túng.

Tại ITM, chúng tôi luôn tin rằng: “Công nghệ thông minh cần người dùng thông minh.”

Mục tiêu của chúng tôi là giúp doanh nghiệp xây dựng văn hóa an ninh mạng bền vững, nơi mỗi nhân viên trở thành một tường lửa con người – cảnh giác, hiểu biết, và sẵn sàng phản ứng.

Cùng nhau xây dựng một thế giới số an toàn hơn

Hãy biến nhận thức thành hành động.

• • Nói về an ninh mạng tại nơi làm việc, gia đình, cộng đồng.
  • Khuyến khích mọi người suy nghĩ trước khi click, xác minh trước khi tin, đặt câu hỏi trước khi hành động.

ITM luôn đồng hành cùng doanh nghiệp qua:

• • Đào tạo Nhận thức An ninh Mạng – trang bị kiến thức, trao quyền cho nhân viên.
  • Giải pháp Bảo vệ & Sao lưu Dữ liệu – giữ an toàn thông tin quan trọng.
  • Giám sát Mối đe dọa Chủ động – phát hiện và ngăn chặn trước khi gây hại.
  • An ninh mạng không phải nỗ lực một lần – mà là hành trình liên tục. Hãy để ITM đồng hành cùng bạn – từng bước một.

???? Liên hệ ITM ngay hôm nay để khám phá cách chúng tôi giúp doanh nghiệp bạn tăng cường phòng thủ và xây dựng tương lai nơi con người và công nghệ cùng làm việc an toàn.